«Τα χρώματα είναι τα πλήκτρα, τα μάτια είν’ η αρμονία
και η ψυχή είναι το πιάνο με τις χορδές του.
Ο καλλιτέχνης είναι το χέρι που παίζει τα’ όργανο
κι αγγίζοντας το ‘να ‘η τ’ άλλο πλήκτρο, δονεί την ψυχή.»
Βασίλι Καντίνσκι
Με την έλευση του Οκτωβρίου ήρθε στο νηπιαγωγείο μας και το Ουράνιο Τόξο μέσα από το τραγούδι «ΧΡΩΜΑΤΑ» της Μαίης Κοκκίδου (περιοδικό «Παράθυρο» τεύχος 59). Αυτό ήταν και η αφορμή για ν’ ασχοληθούμε με τη μελέτη του και την μελέτη των χρωμάτων γενικότερα.
Χρώματα ομορφαίνουν τη ζωή μας Κάτασπρο πέφτει χιόνι στο παγκάκι
Χρώματα όλα σε μια ζωγραφιά Ασημί το αστέρι τ’ ουρανού
Χρώματα στο μυαλό και στην ψυχή μας Μαύρος γκρι ο καπνός από το τζάκι
Χρώματα και στου κλόουν τα μαλλιά. Καφετιά γούνα έχει η αλεπού.
Κόκκινο πορτοκαλί Κόκκινο πορτοκαλί
Κίτρινο και λαχανί Κίτρινο και λαχανί
Τυρκουάζ και μπλε και μωβ Τυρκουάζ και μπλε και μωβ
Στο ουράνιο τόξο! Στο ουράνιο τόξο!
Κίτρινη λαμπυρίζει η ηλιαχτίδα Ροζ γλυκό στης γατούλας τη μυτούλα
Βυσσινί στο ποτήρι το κρασί Σμαραγδί το πετράδι στο βραχιόλι
Μωβ χρυσές πιτσιλιές η πεταλούδα Θαλλασί το σαλόνι των ψαριών
Μωβ χρυσοί στο αμπέλι οι καρποί Κόκκινο της μαμάς μου το κραγιόν.
Κόκκινο πορτοκαλί Κόκκινο πορτοκαλί
Κίτρινο και λαχανί Κίτρινο και λαχανί
Τυρκουάζ και μπλε και μωβ Τυρκουάζ και μπλε και μωβ
Στο ουράνιο τόξο! Στο ουράνιο τόξο!
Εξηγήσαμε τι είναι τα χρώματα: φωτεινά κύματα που μπορούμε να δούμε και που βρίσκονται: στο φως. Με ένα ποτήρι νερό και ένα φακό κάναμε πείραμα για να φτιάξουμε ένα ουράνιο τόξο και να εξηγήσουμε το φαινόμενο της διάθλασης.
ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ:
Ενώ συνήθως φαίνεται σαν μια αψίδα χρωμάτων, το ουράνιο τόξο είναι ένα πολύχρωμο οπτικό και μετεωρολογικό φαινόμενο, κατά το οποίο εμφανίζεται το φάσμα των χρωμάτων που συνθέτουν το ορατό φως στον ουρανό. Το φαινόμενο εμφανίζεται όταν οι ακτίνες του ήλιου πέφτουν πάνω σε σταγονίδια βροχής στην ατμόσφαιρα της Γης και αποτελεί ένα παράδειγμα διάθλασης μετά από ανάκλαση. Το κάθε χρώμα (δηλαδή κάθε μήκος κύματος) διαθλάται υπό διαφορετική γωνία μέσα στα σταγονίδια (που δρουν σαν μικρά πρίσματα), παθαίνει διαφορετική εκτροπή και έτσι το ορατό λευκό φως αναλύεται στα διάφορα χρώματα που το συνθέτουν, δηλαδή στο φάσμα του.
Για να το εξηγήσουμε χρησιμοποιήσαμε μπάλες που φεύγουν όλες μαζί από μία αγκαλιά (το φως) και αφού χτυπούν στο πάτωμα αναπηδούν σε διαφορετικές διευθύνσεις.
Παρακολουθήσαμε και σχετικά βιντεάκια.
Μιλήσαμε για τους μύθους που σχετίζονται με το ουράνιο τόξο: μύθος της Ίριδας, μύθος θησαυρού στο τέλος του ουράνιου τόξου κτλ. ( βλ. σχετικά εδώ) και τους ζωγραφίσαμε.
Παρατηρήσαμε και σχολιάσαμε πίνακες ζωγραφικής με θέμα το ουράνιο τόξο, όπως τον πίνακα του Ρούμπενς « τοπίο με ουράνιο τόξο»
Φτιάξαμε μια απλή μα όμορφη κατασκευή
Γνωρίσαμε τα βασικά χρώματα (κόκκινο, κίτρινο, μπλε) αλλά δημιουργήσαμε και τα μαγικά παράγωγα ( πράσινο, πορτοκαλί, μωβ). Κρατήσαμε σημειώσεις και φτιάξαμε τα χρωμοζουζούνια που έκτοτε τα χρησιμοποιούμε ως πίνακα αναφοράς για τις μίξεις των χρωμάτων.
Δημιουργήσαμε βέβαια και αποχρώσεις διάφορων χρωμάτων.
Εκτός από τα χρώματα μπλέξαμε και λέξεις και φτιάξαμε καινούριες όπως μαύρο και άσπρο ασπρόμαυρο, κίτρινο και κόκκινο κιτρινοκόκκινο κτλ.
Γνωρίσαμε κι άλλες λέξεις όπως έγχρωμο, άχρωμο, παρδαλό, πολύχρωμο κτλ
Διαβάσαμε και παίξαμε το παραμύθι: « Ο μάγος των επτά χρωμάτων» (μπορείτε να το βρείτε εδώ). Οι εικόνες του παραμυθιού, σε καρτέλες, σκορπίστηκαν στο πάτωμα. Εγώ διάβαζα το παραμύθι και τα παιδιά έβρισκαν την εικόνα που αντιστοιχούσε κάθε φορά στο κείμενο και την τοποθετούσαν στη σειρά. Στη συνέχεια με τη βοήθεια των εικόνων επιχειρήσαμε να αναδιηγηθούμε το παραμύθι.
Παίξαμε κι άλλα παιχνίδια με αυτές της εικόνες όπως για παράδειγμα: ένα παιδί έφευγε για λίγο από την ομάδα και οι υπόλοιποι έκρυβαν μια εικόνα του παραμυθιού ή άλλαζαν την σειρά των εικόνων. Το παιδί που έπαιζε, επέστρεφε και έπρεπε είτε να βρει ποια εικόνα έλλειπε, είτε να βάλλει τις εικόνες που είχαν μπερδευτεί στη σωστή σειρά.
Ομαδοποιήσαμε σε στήλες ή γραμμές κάρτες χρωματιστών πραγμάτων.
Παίξαμε και πολλά ψυχοκινητικά παιχνίδια:
1.Η εμψυχώτρια κρατά στα χέρια της 3 πανιά στα βασικά χρώματα: κίτρινο, κόκκινο, μπλε. Τα παιδιά χορεύουν στο χώρο με τη συνοδεία εύθυμης μουσικής. Κατά διαστήματα η εμψυχώτρια σηκώνει και ανεμίζει κάποιο από τα πανιά και τα παιδιά πρέπει να συνεχίσουν το χορό τους, αλλά με την κίνηση που αντιστοιχεί στο κάθε χρώμα: κίτρινο: κίνηση στις μύτες των ποδιών, κόκκινο: κίνηση με μεγάλα βήματα, μπλε: κίνηση με τα χέρια ψηλά.
Συνεχίζουν με τον ίδιο τρόπο μόνο που τώρα κάθε φορά που η εμψυχώτρια σηκώνει ένα πανί υπάρχει και ΣΤΟΠ της μουσικής και τα παιδιά πρέπει γρήγορα να αγγίξουν ένα αντικείμενο ή ένα σημείο στην τάξη με το αντίστοιχο χρώμα. Όποιος το κάνει τελευταίος χάνει και βγαίνει από το παιχνίδι.
Κάποια στιγμή η εμψυχώτρια μπορεί να σηκώσει ταυτόχρονα 2 πανιά και τότε τα παιδιά πρέπει να ακουμπήσουν το αντίστοιχο χρώμα μίξης π. χ. αν σηκώσει κόκκινο και κίτρινο, τα παιδιά πρέπει ν’ αγγίξουν κάτι πορτοκαλί.
Στο τέλος μένουν 3 παιδιά νικητές που γίνονται οι μάγοι των χρωμάτων. Αυτοί παίρνουν από ένα πανί-χρώμα της αρεσκείας τους και χορεύοντας με αυτό περνούν από τα παιδιά που είχαν χάσει στο προηγούμενο παιχνίδι, και που τώρα είναι αγάλματα, τα ακουμπούν με το μαγικό πανί τους, τα ξεμαγεύουν και τα παίρνουν στην ομάδα τους. Έτσι δημιουργούνται 3 ομάδες. Κάθε ομάδα χορεύει με το πανί της από πάνω τους, με το πανί χαμηλά, γρήγορα, αργά, γύρω από το πανί. Ένας από κάθε ομάδα προτείνει ένα παράξενο τρόπο κίνησης και οι άλλοι τον μιμούνται. Ο χορός των χρωμάτων συνεχίζεται και στο σύνθημα (χτύπημα του ταμπουρίνο) οι ομάδες αλλάζουν πανί και κίνηση: π.χ. Οι μπλε ομάδα πηγαίνει γύρω από το κίτρινο πανί και κινούνται με την παράξενη κίνηση που είχε προτείνει το παιδί της κίτρινης ομάδας. Στο τέλος, και όταν κάθε ομάδα βρίσκεται γύρω από το αρχικό πανί της, η μουσική χαμηλώνει και τα παιδιά ξαπλώνουν πάνω στο πανί τους, χαλαρώνουν και σκέφτονται όλα αυτά που παίξαμε. Ύστερα σηκώνονται σιγά σιγά και κάθε ομάδα λέει κάτι που έχει το χρώμα της π. χ. ήλιος, μήλο, θάλασσα και προσπαθούν να φτιάξουν μια ιστορία με αυτά, την οποία θα την διηγηθούν ή θα την παρουσιάσουν με δραματοποίηση στις άλλες ομάδες ή θα την ζωγραφίσουν.
2. ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΑΙ ΜΠΛΕ
Σχηματίζονται δύο ομάδες, οι οποίες τοποθετούνται πίσω από μία γραμμή, η μία απέναντι από την άλλη. Ο/Η παιδαγωγός κρατάει σε κάθε χέρι ένα μαντήλι. Από την αρχή διευκρινίζουμε σε ποιον τρόπο μετακίνησης αντιστοιχεί το κάθε μαντήλι ( π.χ. κόκκινο- περπάτημα, μπλε- βάδιση στα τέσσερα). Τα παιδιά μετακινούνται γρήγορα, ανάλογα με το ποιο μαντήλι σηκώνει ο/η παιδαγωγός, προς την απέναντι μεριά. Νικήτρια είναι η ομάδα που βρίσκεται πρώτη, πίσω από την απέναντι γραμμή.
3. Η ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΗ ΜΑΚΑΡΟΝΑΔΑ
Σε λεκανίτσα έχουμε χρωματιστά κορδόνια (χερούλια από χαρτοσακούλες δώρων) δύο για κάθε χρώμα. Τα κορδόνια στο σύνολό τους είναι όσα τα παιδιά που θα παίξουν. Τα παιδιά χωρίζονται σε 2 ομάδες που στέκονται αντικριστά σε απόσταση περίπου δέκα μέτρων. Σε κάθε παιδί της 1ης ομάδας αντιστοιχεί ένα χρώμα και το ίδιο αντιστοιχεί και στο παιδί της 2ης ομάδας που βρίσκεται απέναντί του. Στο κέντρο της απόστασης μεταξύ των ομάδων τοποθετείται η λεκανίτσα με τα κορδόνια ανακατεμένα ( η χρωματιστή μακαρονάδα). Όταν η νηπιαγωγός φωνάζει π.χ. κόκκινο, τα παιδιά στα οποία αντιστοιχεί αυτό το χρώμα πρέπει να τρέξουν, να βρουν το σωστό «μακαρόνι», να το ξεμπερδέψουν από τα άλλα, να το πάρουν και να γυρίσουν στην ομάδα τους. Όποιος παίχτης γυρίσει πρώτος δίνει πόντο στην ομάδα του. Όποια ομάδα συγκεντρώσει πρώτη 10 πόντους είναι η νικήτρια.
4. Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ
Χώρος διεξαγωγής παιχνιδιού: Εξωτερικός ή μεγάλη αίθουσα στην οποία τραβάτε δύο γραμμές που απέχουν περίπου 10 μέτρα η μία από την άλλη.
Διαδικασία: Ένα παιδί είναι ο βασιλιάς (μπορείτε να του βάλετε ένα στέμμα). Γυρνάει την πλάτη του στα άλλα παιδιά μπροστά από μία γραμμή που συμβολίζει τον πύργο ( εμείς τη γραμμή αυτή την ορίσαμε με κώνους). Τα άλλα παιδιά θέλουν να μπουν στον πύργο του. Στέκονται στη άλλη γραμμή περίπου 10 μ. από τον βασιλιά.
(η ιδέα είναι από το βιβλίο: «1001 δραστηριότητες για τα νηπιαγωγεία» ΜΠΕΡΝΑΤΕΤ ΤΕΛΕ-ΛΙΖΙΕ ΒΑΛΕΡΙ ΜΠΑΡΤ Εκδ. Μεταίχμιο
Διαβάσαμε το παραμύθι: «Έλμερ ο παρδαλός ελέφαντας» εκδ. Πατάκη και με αφορμή αυτό χρωματίσαμε σε ομάδες αφίσες με τον Έλμερ, με την χρήση ζαριού. Έτσι τα παιδιά ενθαρρύνονταν να κάνουν ταύτιση συμβόλου – ποσότητας.
Λύσαμε επίσης την ακροστιχίδα του Έλμερ
Φτιάξαμε γράφημα με το αγαπημένο μας χρώμα και το επεξεργαστήκαμε.
Τα παιδιά ήρθαν αντιμέτωπα με την παρακάτω κατάσταση προβληματισμού, καλέστηκαν να κρατήσουν σημειώσεις με όποιο τρόπο μπορούσαν και να δώσουν λύση:
Ο Σωκράτης και η Ελένη είναι στο σχολείο τους. Σήμερα θέλησαν να ζωγραφίσουν.
Ο Σωκράτης αποφάσισε να ζωγραφίσει ένα βυθό. Έβαλε σκούρο πράσινο για τα φύκια, πορτοκαλί για τα κοράλλια, γκρι για τα ψάρια και σκούρο μπλε για το νερό της θάλασσας.
Η Ελένη αποφάσισε να ζωγραφίσει ένα χωριό. Έβαλε μπλε για τα σπίτια, ροζ για τις σκεπές τους, γαλανό για τον ουρανό, κίτρινο για τον ήλιο και ανοιχτό πράσινο για το χορτάρι.
Ποιο από τα δυο παιδιά νομίζετε ότι χρησιμοποίησε περισσότερα χρώματα στη ζωγραφιά του και πόσα περισσότερα από το άλλο;
( Μαθηματικές έννοιες που εμπλέκονται στο πρόβλημα και που διαισθητικά επιχειρούμε να κατανοήσουν τα παιδιά: 5›4 και 5-4=1. Επίσης απομόνωση και καταγραφή δεδομένων)
Όπως ήταν αναμενόμενο οι σημειώσεις των παιδιών ήταν ποικίλες και όλες ενδιαφέρουσες.
Ενδεικτικά:
Ενδεικτικά:
Στο τέλος παρουσίασε καθένας την εργασία του στην ομάδα και εξήγησε τον τρόπο που δούλεψε.
Εικονογραφήσαμε το τραγούδι, το οποίο στάθηκε αφορμή για όλο το πρόγραμμα και φτιάξαμε μια αφίσα (ομαδική εργασία) μ’ αυτό.
Στις παρακάτω ιστοσελίδες μπορείτε να βρείτε και να εκτυπώσετε 2 πολύ ωραία
επιτραπέζια παιχνίδια με το ουράνιο τόξο.
Επίσης στην παρακάτω ιστοσελίδα μπορείτε να βρείτε και να διαβάσετε onlineένα όμορφο παραμύθι: «Ένα ουράνιο τόξο μαλλιά κουβάρια»
